Koha e parashikuar e leximit: 3 minuta
15 dhjetor 2025
Interneti na premton shpejtësi, lehtësi dhe argëtim pa kufij. Por mes ofertave që mbarojnë “sot”, njoftimeve që s’pushojnë dhe videove që nuk kanë fund, shumë prej nesh po rrëshqasin pa e kuptuar drejt një forme të re varësie: varësisë kibernetike. Ajo nuk vjen gjithmonë me shenja të dukshme, por shpesh fshihet pas zakoneve që i quajmë normale – si blerjet online, shfletimi i pafund i rrjeteve sociale apo netët pa gjumë me telefon në dorë.
E njohur edhe si varësi nga interneti, kjo gjendje përfshin përdorimin kompulsiv të mjeteve dixhitale deri në atë pikë sa ndikon negativisht në shëndetin mendor, fizik dhe jetën sociale. Ekspertët paralajmërojnë se identifikimi i hershëm është thelbësor për të shmangur pasojat afatgjata.
Oniomania virtuale – kur “blej” bëhet terapi e rreme
Blerjet online janë të lehta dhe të shpejta, por për disa persona ato shndërrohen në një nevojë të pakontrollueshme. Oniomania, ose varësia nga blerjet kompulsive, prek rreth 3% të popullsisë në BE. Kënaqësia momentale e blerjes zbehet shpejt, duke nxitur cikle të përsëritura shpenzimesh, shpesh të lidhura me ankthin, mërzinë apo trishtimin emocional.
Varësia nga pornografia
Qasja e menjëhershme në përmbajtje erotike ka bërë që për disa persona konsumimi i pornografisë të kthehet në zakon kompulsiv. Kur kjo ndodh, ajo shoqërohet me ndjenja faji, ankthi, probleme në marrëdhënie dhe pritshmëri jorealiste ndaj seksit, duke ndikuar drejtpërdrejt në mirëqenien emocionale.
Mediat sociale – lidhje apo varësi?
Shfletimi i pafund i rrjeteve sociale shpesh lidhet me kërkimin për miratim, frikën e humbjes së diçkaje (FOMO) dhe shmangien e emocioneve negative. Studimet tregojnë se varësia nga mediat sociale lidhet me vetëvlerësim të ulët dhe pasiguri emocionale, veçanërisht te të rinjtë, duke ndikuar në jetën e tyre reale dhe marrëdhëniet shoqërore.
Çrregullimi i lojërave në internet
I njohur tashmë si gjendje klinike, çrregullimi i lojërave në internet karakterizohet nga humbja e kontrollit mbi kohën e lojës dhe përparësia e botës virtuale ndaj realitetit. Pasojat përfshijnë probleme në shkollë, punë, gjumë dhe marrëdhënie, si dhe ankth apo irritim kur loja ndërpritet.
Si ta dalloni dhe ta kontrolloni varësinë kibernetike?
Problemi nuk është vetëm koha online, por momenti kur bota dixhitale fillon të zëvendësojë jetën reale. Shenjat paralajmëruese përfshijnë ankthin nga mungesa e telefonit, nevojën e vazhdueshme për të kontrolluar njoftimet, blerjet impulsive dhe neglizhimin e përgjegjësive.
Ekspertët këshillojnë vendosjen e kufijve të qartë për përdorimin e internetit, përfshirjen në aktivitete pa ekrane dhe praktikimin e teknikave të relaksimit. Në rastet më të rënda, kërkimi i ndihmës profesionale mbetet hapi më i sigurt drejt rikthimit të ekuilibrit dhe lidhjes me botën reale.
