Koha e parashikuar e leximit: 3 minuta
08 nentor 2025
Fituesi i Çmimit Nobel ndikoi në mjekësi, luftimin e krimit dhe gjenealogjinë, por vitet e mëvonshme u njollosën nga vërejtje raciste.
James D Watson, bashkë-zbulimi i të cilit i strukturës së shkallës së përdredhur të ADN-së në vitin 1953 ndihmoi në ndezjen e fitilit të gjatë në një revolucion në mjekësi, luftimin e krimit, gjenealogji dhe etikë, ka vdekur, sipas ish-laboratorit të tij kërkimor. Ai ishte 97 vjeç.
Zbulimi i madh – i bërë kur Watson i lindur në Çikago ishte vetëm 24 vjeç – e shndërroi atë në një figurë të shenjtë në botën e shkencës për dekada të tëra. Por afër fundit të jetës së tij, ai u përball me dënime dhe kritika profesionale për vërejtje fyese, duke përfshirë edhe thënien se njerëzit me ngjyrë ishin më pak inteligjentë se njerëzit e bardhë.
Watson ndau një çmim Nobel në vitin 1962 me Francis Crick dhe Maurice Wilkins për zbulimin se acidi deoksiribonukleik, ose ADN-ja, është një spirale e dyfishtë, e përbërë nga dy fije që mbështjellin rreth njëra-tjetrës për të krijuar atë që i ngjan një shkalle të gjatë, që përdredhet butësisht.
Ky realizim ishte një zbulim i madh. Ai menjëherë sugjeroi se si ruhet informacioni trashëgues dhe si qelizat e dyfishojnë ADN-në e tyre kur ndahen. Dyfishimi fillon me dy fijet e ADN-së që shkëputen si një zinxhir.
Edhe midis jo-shkencëtarëve, spiralja e dyfishtë do të bëhej menjëherë një simbol i shkencës i njohur, duke u shfaqur në vende të tilla si vepra e Salvador Dalisë dhe një pullë postare britanike.
Zbulimi ndihmoi në hapjen e derës për zhvillime më të fundit, të tilla si ndryshimi i përbërjes gjenetike të gjallesave, trajtimi i sëmundjeve duke futur gjene tek pacientët, identifikimi i mbetjeve njerëzore dhe të dyshuarve për krime nga mostrat e ADN-së dhe gjurmimi i pemëve gjenealogjike. Por kjo ka ngritur gjithashtu një mori pyetjesh etike, të tilla si nëse plani i trupit duhet të ndryshohet për arsye kozmetike apo në një mënyrë që t’u transmetohet pasardhësve të një personi.
“Unë dhe Francis Crick bëmë zbulimin e shekullit, kjo ishte mjaft e qartë”, tha dikur Watson. Ai më vonë shkroi: “Nuk kishte asnjë mënyrë që të kishim parashikuar ndikimin shpërthyes të spirales së dyfishtë në shkencë dhe shoqëri”.
