Koha e parashikuar e leximit: 3 minuta
29 gusht 2025
Ky është studimi i parë që tregon se lipidet e gjakut mund të ndihmojnë në shpjegimin pse gratë mbartin rrezik më të madh për sëmundjen e Alzheimerit. 🧠
Një studim i vitit 2025 mbi Alzheimerin dhe Demencën (PMID: 40832908) analizoi 841 të rritur në të gjithë Evropën duke përdorur profilizim të lipideve me rezolucion të lartë.
Grupet e Studimit:
– Gra me Alzheimer
– Burra me Alzheimer
– Gra të shëndetshme
– Burra të shëndetshëm
Gjetjet:
🧬 Yndyrat në gjak
– Gratë me Alzheimer patën një rënie të ndjeshme të yndyrnave të pangopura mbrojtëse (si lipidet e pasura me omega-3).
– Burrat nuk treguan një rënie të tillë.
🧠 Shëndeti i trurit
– Gratë me lipidet më të ulëta të omega-3 shënuan më keq në testet e kujtesës.
– Gjaku i tyre tregoi gjithashtu nivele më të larta të shënuesve të dëmtimit neuronal dhe inflamacionit.
⚙️ Pse gratë?
– Gratë e shëndetshme normalisht mbajnë më shumë omega-3 në tru sesa burrat – një avantazh natyror.
– Pas menopauzës, estrogjeni nuk e rrit më enzimën (FADS2) që ndihmon në krijimin e omega-3 me zinxhir të gjatë si DHA.
– Në të njëjtën kohë, sistemi i shpërndarjes së omega-3 në tru (MFSD2A) duket se dobësohet.
– Së bashku, kjo i heq mburojën biokimike të grave.
💊 Prova për dozimin e Omega-3 (rishikimi i 58 RCT-ve – PMID: 40836005):
– 1,000–2,500 mg/ditë EPA+DHA = “pika ideale” për njohjen.
– Përfitimet janë më të forta në sprovat parandaluese (<12 muaj tek të rriturit e shëndetshëm).
– Sprovat tek njerëzit e diagnostikuar tashmë me Alzheimer tregojnë pak efekt, duke sugjeruar se koha është e rëndësishme.
⚠️ Kufizime:
– Dizajni i prerjes tërthore (nuk mund të provojë shkakësinë).
– Lipidet e plazmës mund të mos pasqyrojnë në mënyrë të përsosur lipidet e trurit.
– Faktorët e stilit të jetesës (terapi hormonale) ende duhet të zgjidhen.
Gratë janë në rrezik më të madh të zhvillimit të Alzheimerit, sepse ato janë të prirura ndaj niveleve më të larta të një proteine toksike në tru, sugjeron një studim. Mendohej se kjo ndodh për shkak se ata jetojnë më gjatë dhe mosha është faktori më i madh i rrezikut për sëmundjen.
Por tani shkencëtarët amerikanë thonë se kjo ndodh për shkak se kanë një akumulim të një proteine toksike – amiloide – në tru dhe proteinës “tau” – me një ritëm më të shpejtë se meshkujt.
Grumbullime të konsiderueshme të të dy proteinave mund të formojnë pllaka dhe mbivendosje- dhe kjo mendohet të jetë prapa simptomave të Alzheimerit, shkaku kryesor i demencës.
Ekipi, nga Universiteti i Harvardit në Boston, tha se gjetjet sugjeruan se gratë ishin në rrezik më të lartë të sëmundjes për shkak të ‘rrezikut të rritur të këtij akumulimi’.
Ekspertët gjithashtu pohuan se hulumtimi mund të ndikojë në provat klinike për ilaçet e reja të Alzheimerit.
