Koha e parashikuar e leximit: 4 minuta
16 shtator 2025
Evropa po lëviz drejt një “Shengeni ushtarak” me qëllim që të sigurojë mundësinë e transportimit të pajisjeve ushtarake në kohën më të shkurtër të mundshme. Nevojat për transportimin e tankeve, automjeteve të rënda dhe madje edhe pajisjeve mjekësore për shkak të luftës në Ukrainë kanë treguar se lejet ndërkufitare dhe procedurat burokratike të kërkuara sot kanë vonuar transferime të tilla deri në tre javë, një kohë që mund të jetë fatale në kohë krize. Qëllimi, përmes “Shengenit ushtarak”, është që të reduktohen tre javët në dy deri në tre ditë.
Frika e evropianëve nga Rusia e sjell programin e mobilitetit ushtarak në plan të parë të planifikimit të Unionit për vitet e ardhshme, si çelësin për parandalimin e çdo rreziku.
Lejet ndërkufitare
Leja ndërkufitare përfshin infrastrukturën dhe mjetet (siç janë vagonët specialë të cisternave, automjetet e rënda dhe automjetet mjekësore) të nevojshme për të mundësuar transportin e trupave dhe pajisjeve ushtarake në Evropë – shpejt, pa probleme dhe në shkallë të gjerë. Në këtë kontekst, nga buxheti prej 1.7 miliardë eurosh në programin e parë, buxheti i ri pritet të ndajë 17 miliardë euro.
Programi do të menaxhohet nga Komisioneri Grek Apostolos Tzitzikostas, dhe fakti që paratë që do të ndahen janë dhjetë herë më të mëdha tregon rëndësinë që BE i kushton këtij programi.
Evropa ka zbuluar se i duhet një rrjet rrugësh, hekurudhash, portesh dhe aeroportesh që plotësojnë si nevojat e qytetarëve ashtu edhe specifikimet ushtarake – për t’u përballur, për shembull, me automjetet e mëdha dhe mbipeshë. Në një masë të madhe, kjo nuk përfshin ndërtimin e infrastrukturës krejtësisht të re, por përkundrazi përshtatjen e asaj ekzistuese për përdorim të dyfishtë, ushtarak dhe politik, me civilët si përdoruesit e tyre kryesorë.
Megjithatë, përtej projekteve të infrastrukturës, qëllimi i programit është të zgjerojë lëvizjen e lirë të njerëzve dhe mallrave midis shteteve anëtare edhe në lëvizshmërinë ushtarake, pasi burokracia aktuale i vonon ndjeshëm lëvizje të tilla.
Shpesh, kjo ndodh për shkak të transportit të materialeve të rrezikshme ose dërgesave të mëdha që kërkojnë inspektime që kërkojnë kohë.
“Ne duhet t’i thjeshtojmë këto procedura. Ne duam që shtetet anëtare të angazhohen për të ofruar miratim diplomatik brenda tre ditëve pune. Forcat e Armatosura duhet të kenë akses prioritar në infrastrukturë dhe asete, si në kohë krize ashtu edhe në kohë paqeje”, theksohet aty.
Ky program specifik është shtylla kryesore e bashkëpunimit BE-NATO dhe fiton një rëndësi më të madhe pas angazhimit të qershorit të kaluar, në Samitin e Aleancës në Hagë, se shtetet do të investojnë 5% të PBB-së së tyre në Mbrojtje deri në vitin 2035.
Siç theksojnë burimet e BE-së: “Në vitin 2017, BE-ja kreu një stërvitje ushtarake që nxori në pah dobësi të ndryshme. Kjo çoi në krijimin e linjës së parë buxhetore për lëvizshmërinë ushtarake prej 1.7 miliardë eurosh. Ato u ndanë për 95 projekte, në 21 vende. Që atëherë, bota ka ndryshuar. Lufta, agresioni, veprimet armiqësore janë rikthyer në kontinentin tonë. Situata aktuale gjeopolitike kërkon që shtetet anëtare të BE-së dhe forcat aleate të jenë në gjendje të reagojnë shpejt dhe masivisht ndaj krizave që shpërthejnë në Evropë dhe më gjerë.”
Katër korridore
Së bashku me NATO-n, Shërbimin Evropian të Veprimit të Jashtëm dhe Stafin Ushtarak të BE-së, Komiteti i Transportit ka zhvilluar katër korridore prioritare për lëvizshmërinë ushtarake. Hapi tjetër është përmirësimi i infrastrukturës së këtyre korridoreve me përdorim të dyfishtë.
Tani ekziston një listë prioritare me më shumë se 500 projekte në të gjithë BE-në, nga një total prej 2,800 të propozuar nga shtetet anëtare. Lista është diskutuar me ekspertë ushtarakë nga NATO dhe Shtabi Ushtarak i BE-së, të cilët kanë treguar prioritetet kryesore ushtarake. Projektet përfshijnë forcimin e urave, zgjerimin e tuneleve, shtimin e linjave anashkaluese, zgjerimin e porteve dhe aeroporteve dhe zhvillimin e qendrave të mbështetjes së konvojeve. Financimi do të bazohet në pjekurinë e tyre për zbatim dhe nuk ka kuotë për vend.
