Koha e parashikuar e leximit: 3 minuta
📍 Nuwayrat, Egjipt — I vendosur në një enë qeramike dhe i varrosur para më shumë se 4,500 vjetësh, skeleti i një egjiptiani të lashtë – ndoshta poçar – ka zbuluar sekrete mahnitëse për jetën gjatë epokës së piramidave.
Në një studim historik të botuar në Nature, shkencëtarët kanë sekuencuar genomin më të vjetër dhe më të plotë të një egjiptiani të lashtë ndonjëherë. Individi, i datuar midis viteve 2855 dhe 2570 p.e.s., jetoi në kohën e kalimit nga periudha e hershme dinastike në atë të Mbretërisë së Vjetër – një epokë kur fuqia faraonike po konsolidohej dhe ndërtohej Piramida e Madhe e Gizës.
🔬 Zbulimi i ADN-së
ADN-ja u nxor nga dhëmbët e individit, i gjetur në vitin 1902 në nekropolin e Nuwayrat. Ajo mbeti e ruajtur pavarësisht nxehtësisë ekstreme të Egjiptit dhe bombardimeve të Luftës së Dytë Botërore në Liverpool. Analizat zbuluan përbërjen e tij gjenetike:
- 🧫 ~80% prejardhje nga popullsitë neolitike të Afrikës së Veriut
- 🧫 ~20% prejardhje nga Azia Perëndimore
- ❌ Nuk u gjetën gjurmë të prejardhjes afrikano-lindore apo nën-sahariane
📸 Rindërtimi i fytyrës
Duke përdorur një skanim 3D të kafkës, antropologia forenzike Caroline Wilkinson nga Universiteti Liverpool John Moores, rindërtoi fytyrën e tij. Fytyra u paraqit në ngjyra bardh e zi, pa ngjyrë lëkure apo flokësh, për të shmangur spekulimet. Sipas analizës gjenetike, ai kishte sy kafe, flokë kafe dhe pigment të errët deri në të zezë të lëkurës.
⚱️ Kush ishte ai?
Bazuar në dëmtimet e skeletit dhe konsumimin e nyjeve, shkencëtarët mendojnë se ai ishte poçar – një punë fizike që kërkonte pozicione të ulura dhe përsëritje të lëvizjeve. Vlerësohet se ai ishte midis 44 dhe 64 vjeç në momentin e vdekjes.
Varrosja në enë qeramike mund të ketë pasur lidhje simbolike me profesionin e tij, megjithatë kjo praktikë nuk ishte ekskluzive për poçarët. Sipas shkencëtarëve, nuk ka asnjë provë që ai të ketë qenë ndërtues piramidash – për këtë do të nevojiteshin ADN të atyre që kanë punuar vërtet në Giza.
🧩 “Ky gjenom na jep për herë të parë një dritare gjenetike reale mbi një individ nga Mbretëria e Vjetër e Egjiptit”, thotë Adeline Morez Jacobs, bashkautore e studimit. Ekspertët e vlerësojnë si një moment kyç në gjenomikën egjiptiane të lashtë, që ndihmon në zbërthimin e lëvizjes së popullatave dhe shkëmbimit kulturor në botën e lashtë.
🤝 Hapi tjetër është bashkëpunimi me shkencëtarët egjiptianë në kuadër të një projekti kombëtar për sekuencimin e 100,000 gjenomeve moderne dhe 200 mumieve të lashta.
🗣 “Ky është vetëm fillimi,” thotë Dr. Yehia Gad nga Muzeu Kombëtar i Qytetërimit Egjiptian në Kajro. “Së bashku mund të ndërtojmë një pamje më të qartë të kësaj civilizimi madhështor.”
