Koha e parashikuar e leximit: 4 minuta
20 qershor 2025
Tre ministra të Jashtëm evropianë takohen të premten në Gjenevë me homologun iranian. A mund të arrihet progres? Presioni intensiv ushtarak mbi Teheranin mund ta lehtësojë këtë.
Në Gjenevë takohen të premten (20.06.) ministrat e Jashtëm të të ashtuquajturit “E3” – Gjermania, Franca dhe Mbretëria e Bashkuar, të cilët diskutojnë të ardhmen e programit bërthamor iranian me homologun e tyre iranian, Abbas Araghchi. Pritet që të marrë pjesë edhe shefja e politikës së jashtme të BE-së, Kaja Kallas.
Ministri i Jashtëm gjerman, Johann Wadephul foli në programin gjerman të ARD-së rreth kërcënimit që paraqet Irani, i cili prek jo vetëm Izraelin, por “edhe ne”. Ndërsa Irani kohët e fundit e ka ngadalësuar programin e tij bërthamor, pasurimi “padyshim ka vazhduar” dhe është “shumë mbi nivelet civile”. Pra, çfarë roli ndërmjetësues mund të luajë Gjermania dhe çfarë pritjesh kanë ministrat e E3 në Gjenevë?
Gjermania merr një qëndrim të qartë ndaj Iranit: Röttgen dhe Ahmetoviç komentojnë ndryshimin në politikën e jashtme
Norbert Röttgen, nënkryetar i grupit parlamentar CDU/CSU në Bundestag dhe kritik i hershëm i politikës së mëparshme gjermane ndaj Iranit, deklaroi se Gjermania ndodhet tani në një “pozicion të qartë” përballë kërcënimit iranian. Ai theksoi se kancelari Friedrich Merz ka marrë drejtimin dhe ka përcaktuar qartë se Irani përbën një rrezik, pasi po përpiqet të bëhet një fuqi bërthamore. Röttgen e cilësoi këtë si një “ndryshim të vërtetë” në krahasim me kursin e mëparshëm të politikës së jashtme në Lindjen e Mesme.
Megjithatë, mbetet e paqartë nëse ky ndryshim qëndrimi do të pasqyrohet edhe në tryezën e negociatave në Gjenevë. Pyetjes se pse duhet të vazhdojnë negociatat kur diplomacia nuk ka arritur të ndalojë programin bërthamor të Iranit në të kaluarën, i përgjigjet zëdhënësi i politikës së jashtme të SPD-së, Adis Ahmetoviç. Sipas tij, “ne duhet të tregojmë se diplomacia është ende një mjet efektiv për zgjidhjen e konflikteve globale”. Ai theksoi se regjimi iranian duhet të rikthehet në tryezën e bisedimeve.
Ahmetoviç gjithashtu vuri në dukje se Gjermania gëzon një nivel të lartë besimi në Lindjen e Mesme, pjesërisht për shkak të rolit të saj në arritjen e marrëveshjes bërthamore të vitit 2015 me Iranin. Në atë kohë, përveç vendeve të grupit E3 (Gjermania, Franca dhe Britania), pjesë e negociatave ishin gjithashtu SHBA, Rusia dhe Kina. Gjermania luajti një rol kyç në këtë proces, duke u shfaqur si një ndërmjetëse e besueshme në arenën ndërkombëtare.
Nouripour dhe Röttgen: Diplomacia ndaj Iranit, një shans i fundit mes pasigurive dhe tensioneve
Zëvendëspresidenti i Bundestagut dhe politikani i të Gjelbërve, Omid Nouripour, e ka cilësuar si “shumë të mira dhe të rëndësishme” përpjekjet diplomatike aktuale për të zgjidhur krizën bërthamore me Iranin. Gjatë një interviste për programin e mëngjesit në ARD, ai theksoi se ky mund të jetë shansi i fundit “për të parandaluar një shpërthim të madh” në rajon. Nouripour, i cili në moshën 13-vjeçare emigroi në Gjermani së bashku me familjen nga Irani, nënvizoi rëndësinë e veprimit të kujdesshëm diplomatik në këtë fazë kritike.
Ndërkohë që vendet evropiane përpiqen të sigurojnë që programi bërthamor i Iranit të përdoret vetëm për qëllime civile, Shtetet e Bashkuara nën udhëheqjen e Presidentit Trump kanë adoptuar një qëndrim shumë më të ashpër, duke kërkuar “kapitullim pa kushte” nga ana e Teheranit dhe heqjen dorë të plotë nga programi bërthamor. Nouripour vuri në dukje pasiguritë që lidhen me këtë qasje amerikane dhe shtroi pyetjen nëse evropianët do të jenë në gjendje të negociojnë në një mënyrë që të përputhet edhe me kërkesat e Uashingtonit.
Edhe pse diplomacia evropiane ka dështuar në disa raste në të kaluarën, eksperti i politikës së jashtme nga CDU, Norbert Röttgen, i sheh bisedimet e Gjenevës si një mundësi reale. Ai thekson se konteksti aktual është i ndryshëm, pasi regjimi iranian ndodhet nën trysni më të madhe dhe ekzistenca e tij është më e pasigurt se kurrë. Sipas Röttgen, ndoshta braktisja e programit bërthamor është tani “e keqja më e vogël” për regjimin në Teheran. “Është pozitive që evropianët po ia ofrojnë këtë mundësi”, përfundoi ai.
