Koha e parashikuar e leximit: 4 minuta
07 tetor 2025
Më 15 tetor, do të publikohet për përdorimin tuaj një mësim i lehtë për t’u përdorur rreth Çmimit Nobel në mjekësi. Mësimi do të përfshijë një prezantim me dorëshkrimin e folësit, një faqe interneti rreth çmimit, një video të shkurtër dhe detyra studentore.
Çmimi Nobel për Fiziologji ose Mjekësi për vitin 2025 u njoftua më 6 tetor 2025.
Çdo ditë, sistemi ynë imunitar na mbron nga mijëra mikrobe të ndryshme që përpiqen të pushtojnë trupin tonë. Të gjitha këto kanë pamje të ndryshme dhe shumë prej tyre kanë zhvilluar ngjashmëri me qelizat njerëzore si një formë kamuflimi. Pra, si e përcakton sistemi imunitar se çfarë duhet të sulmojë dhe çfarë duhet të mbrojë?
Mary Brunkow, Fred Ramsdell dhe Shimon Sakaguchi u vlerësuan me Çmimin Nobel në Fiziologji ose Mjekësi 2025 për zbulimet e tyre themelore në lidhje me tolerancën imunitare periferike. Laureatët identifikuan rojet e sigurisë së sistemit imunitar, qelizat T rregullatore , të cilat parandalojnë qelizat imune të sulmojnë trupin tonë.Çmimi Nobel në Mjekësi u akordua për zbulimet e tyre lidhur me tolerancën periferike të sistemit imunitar.
“Sistemi imunitar,” shpjegoi Komiteti i Nobelit që përzgjodhi fituesit, “është shumë i fuqishëm dhe duhet të frenohet, përndryshe rrezikon të sulmojë organet tona. Brunkow, Ramsdell dhe Sakaguchi kanë bërë zbulime të rëndësishme rreth tolerancës periferike, e cila parandalon sistemin imunitar të dëmtojë trupin. Zbulimet e tyre kanë hedhur themelet për një fushë të re kërkimore që ka çuar në zhvillimin e trajtimeve të reja, për shembull për kancerin dhe sëmundjet autoimune“.
Falë këtij mekanizmi tolerance, shpjegoi Marie Wahren-Herlenius, profesoreshë në Institutin Karolinska dhe një nga shkencëtaret që morën pjesë në procesin e përzgjedhjes, “ai i lejon sistemit tonë imunitar të luftojë kundër të gjitha llojeve të imagjinueshme të mikrobeve pa vuajtur nga sëmundje autoimune“.
Mjekësia është i pari nga çmimet e dhëna këtë vit. Laureatët e fizikës do të shpallen nesër, dhe laureatët e kimisë të mërkurën. Pas çmimeve të shkencës, çmimi i letërsisë do të shpallet të enjten. Laureati i çmimit për paqe do të shpallet të premten, duke zhgënjyer me shumë gjasa kandidatin presidencial të SHBA-së, Donald Trump. Ekonomia do të mbyllet të hënën, më 13 tetor.
Çmimi Nobel në Mjekësi, i pari në serinë prej gjashtë çmimesh, u shpall nga një panel në Institutin Karolinska në Stokholm.
Laureatët e Çmimit Nobel do të marrin një çmim prej 11 milionë kronash suedeze (rreth një milion euro) dhe një medalje ari me portretin e Alfred Nobelit, kimistit dhe sipërmarrësit suedez që patentoi dinamitin në vitin 1867, por që kërkoi të hynte në histori për arsye të tjera përveç zbulimit të një eksplozivi të ri.
Çmimi Nobel në mjekësi është dhënë 115 herë për 229 fitues Nobel midis viteve 1901 dhe 2024.
Që nga viti 1901, çmimet u janë dhënë shkencëtarëve që “kanë kontribuar më shumë për të mirën e njerëzimit”.
Më 10 dhjetor, në përvjetorin e vdekjes së Nobelit në vitin 1896, Mbreti i Suedisë do t’i presë laureatët për një banket dhe ballo në Stokholm.
Njoftimet për Nobelin do të vazhdojnë me çmimin në fizikë të martën, kimi të mërkurën dhe letërsinë të enjten. Çmimi Nobel për Paqe do të njoftohet të premten, ndërsa Çmimi Nobel në Ekonomi më 13 tetor.
Çmimet Nobel u dorëzohen fituesve më 10 dhjetor, që është përvjetori i vdekjes së themeluesit, kimistit dhe sipërmarrësit suedez Alfred Nobel.
Disa nga fituesit e famshëm të Nobelit përfshijnë shkencëtarët Albert Einstein, Niels Bohr dhe Marie Curie, autorët Ernest Hemingway dhe Albert Camus, dhe udhëheqës të shquar si Nelson Mandela, Martin Luther King Jr. dhe Nënë Tereza.
